Archeologia Wielkiego Kacka
Danuta Król prezentuje kurhany z Epoki Brązu
Zapatrzeni w komputery, telewizję, telefony komórkowe i inne nowinki technologiczne, często zapominamy o źródłach naszego istnienia, a przecież bogate życie na naszej planecie istniało już tysiące lat wstecz. Odtworzeniem społeczno – kulturowej przeszłości człowieka zajmuje się archeologia, która pozwala nam na podróże w przeszłość.
Na taką podróż zaprosiło nas, w pewien listopadowy wieczór, wielkokackie Koło gdyńskiego Oddziału Zrzeszenia Kaszubsko–Pomorskiego. Był to kolejny wykład zorganizowany przez Przewodniczącego Koła Franciszka Gurskiego, przybliżający historię Wielkiego Kacka. Historyczna podróż po meandrach archeologii Wielkiego Kacka odbyła się w gdyńskiej kawiarni ,,Przystań’’ przy kościele p.w. Św. Wawrzyńca w Wielkim Kacku. Przewodnikiem spotkania była pani archeolog, Danuta Król z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, która w ciekawy i przystępny sposób przedstawiła pradawne dzieje tych kaszubskich ziem.
Jak dowiedzieliśmy się z opowiadań pani archeolog, pierwsze pisemne wzmianki o wsi Wielki Kack pochodzą z dokumentu wystawionego w roku 1277 przez kaszubskiego księcia Mściwoja II, który podarował wielkokacką ziemię biskupom kujawskim urzędującym we Włocławku. Nazwa Wielki Kack pochodzi od nazwy potoku Kacza (w dawnych dokumentach zwanego Caczą), o którym pisano już w roku 1236 – „in flumine Cacza”. Wzdłuż rzeki położona była wieś określana jako Kac, Kaczki Wielkie, Kacze Wielkie lub Katzco. 
Prace archeologiczne prowadzone na terenie dawnej wsi potwierdzają, że pierwsze ślady osadnictwa na obszarze Wielkiego Kacka pochodzą już z okresu 2000-1700 p.n.e. Na północno – wschodnich ziemiach Polski, pojawiła się wtedy pierwsza fala ludności koczowniczej, pochodząca z terenów naduralskich. W latach 1956-1964 istniało w Wielkim Kacku stanowisko archeologiczne. Odkryto zachowany z tego okresu bursztynowy wisiorek w kształcie figurki ludzkiej czy szpilę z łabędzią szyjką. Natrafiono również na cmentarzysko z wczesnego średniowiecza oraz pogańskie groby skrzynkowe.
Jednak dla wielu mieszkańców Gdyni i Wielkiego Kacka, historia tych ziem zaczyna się dopiero w latach dwudziestych ubiegłego wieku wraz z rozpoczęciem budowy gdyńskiego portu. Badania oraz odkrycia archeologiczne prowadzone często przy okazji budowy osiedli czy dróg, potwierdzają bogactwo historyczne tych ziem. Przechadzając się po wielkokackich polach, uważny obserwator może znaleźć resztki glinianych naczyń czy kamienne groty strzał, a w okolicznych lasach kopce, będące miejscem pochówków dawnych mieszkańców tych ziem. Warto przy tej okazji wspomnieć o najsłynniejszych na Pomorzu kręgach kamiennych i kurhanach znajdujących się w Węsiorach i Odrach, które również traktowane są jako zabytek.
Zrzeszenie Kaszubsko–Pomorskie poprzez swoją działalność stara się edukować mieszkańców naszego regionu. Koło organizuje wykłady i spotkania z osobami aktywnymi w życiu kaszubskiej społeczności, dzięki czemu mamy możliwość poznać różne aspekty z bogatego życia Kaszubów i ziemi kaszubskiej, a pamięć o naszych przodkach, historii i tradycji jest wciąż żywa.
Mariusz Pająk
