Skąd Dąbrowa, skąd Dąbrówka?
Gdzie szukać korzeni dzielnicy Dąbrowa? Jest to jedna z młodszych dzielnic Gdyni. Dokładnie w 1987 r. nastąpiła secesja Karwin i Dąbrowy z Wielkiego Kacka, do którego niegdyś przynależały te tereny. Na mapach z lat 70-tych i 80-tych XX wieku w miejscu nazwy Dąbrowa możemy napotkać oznaczenie Kolonia lub Kolonia Chwaszczyńska w okolicach Góry Donas oraz Krykulec II, w miejscu obecnego centrum dzielnicy. Jeszcze 40 lat temu krajobraz Dąbrowy stanowiły samotne, oddalone od siebie zabudowania wiejskie, liczne oczka wodne oraz pastwiska. Wydzielona z Wielkiego Kacka Dąbrowa graniczy od północy z dzielnicą Chwarzno-Wiczlino, z Karwinami (od wschodu) oraz Wielkim Kackem (od południa), a od zachodu także z gminą Szemud i pasem Wzgórz Chwaszczyńskich.
Pewnego rodzaju zagadkę, nawet dla mieszkanek i mieszkańców, stanowi nazwa Dąbrówka – która często była umieszczana na mapach i planach dużą czcionką, dającą złudzenie, że jest to osobna dzielnica. Ile mieszkańców, tyle jest teorii gdzie kończy się Dąbrowa i zaczyna się Dąbrówka – wielu uważa, że jest to podział sztuczny i trudny do utrzymania w praktyce.
Genezy Dąbrówki należy szukać w chronologii powstawania osiedla (obecnie dzielnica) Gdynia Dąbrowa. Bloki, należące do spółdzielni Na Wzgórzu oraz Spółdzielni Młodzieżowej, leżące obecnie po obu stronach ul. Rdestowej uważane są właśnie za Dąbrówkę. Domy szeregowe oraz jednorodzinne stanowią zaś Dąbrowę. Mimo braku historycznego zakorzenienia, nazwa Dąbrówka pojawia się na niektórych mapach Gdyni oraz w nazwie przychodni. Tłumaczyć można ją jako młody dębowy las. Topograficznie centrum Dąbrówki, lub według niektórych jej początek, stanowi niewielki las obok ul. Kameliowej, za budynkiem spółdzielni Na Wzgórzu. Inni, co ma pokrycie w historii budowy dzielnicy, umiejscawiają Dąbrówkę po lewej stronie ul. Rdestowej, czyli po stronie krzyża stojącego w centrum dzielnicy. Niektórzy mieszkańcy Dąbrówki twierdzą, że ich miejsce zamieszkania to zupełnie odrębna enklawa – wśród tych głosów przeważają osoby które od samego początku zamieszkują nowe bloki oraz szeregowce, powstałe tu w latach 80-tych XX wieku.
Śledząc historię Dąbrowy i Dąbrówki, można uznać obie nazwy za określenia osiedli, zaś w pewnym momencie nazwa Dąbrowa została uznana jako ta, od której nazwana będzie nowa dzielnica miasta. Powołana w 1982 roku Młodzieżowa Spółdzielnia Mieszkaniowa, z którą kojarzy się Dąbrówkę, rozpoczęła budowę osiedli od terenów dzisiejszej dzielnicy Chwarzno-Wiczlino, gdzie w tym samym roku zaczęły powstawać nowe budynki szeregowe. Budowę osiedli w przyszłej dzielnicy Dąbrowa podzielono na etapy I-IV oraz V-XXI. Budynki powstawały w systemie gospodarczym, który polegał na tym, że każdy z członków spółdzielni zobowiązany był do przepracowania po cztery tysiące roboczogodzin. Oznaczało to pracę po 5-6 godzin dziennie. W skład każdej kilkudziesięcioosobowej grupy wchodził kierownik budowy z uprawnieniami, murarz, cieśla, hydraulik, elektryk i wszelkie osoby bez, których budowa nie byłaby możliwa. Budowniczy szeregowców wspominają, iż przy budynkach stawiano zamykane skrzynki gdzie trzymano kalosze, ubrania robocze i inne przedmioty, zaś do błotnistego placu budowy dojeżdżały nieliczne pojazdy komunikacji miejskiej. Pierwszy budynek spółdzielczy, według informacji ze strony Młodzieżowej Spółdzielni Mieszkaniowej na osiedlu nazwanym Dąbrówka zaczął powstawać 2 maja 1987 roku przy ul. Serdecznikowej 1. Później zaczęły powstawać kolejne inwestycje budowlane przy m.in. ulicach Szafranowej, Rdestowej, Paprykowej, Sojowej czy Waniliowej. Wraz z nowymi budynkami mieszkalnymi powstawały budynki użyteczności publicznej. O szybkie podłączenie do mediów starał się Społeczny Komitet Telefonizacji. W latach 1987 – 1989 powstawała szkoła podstawowa nr 45. Przy ul. Szafranowej 25 D, w budynku zrealizowanym w ramach dewizowego zlecenia dla Chipolbroku (najstarszego chińskiego armatora dalekomorskiego, którego budynki znajdują się w Gdyni) umiejscowiono ośrodek zdrowia. Spółdzielnia stworzyła także 20 pawilonów drewnianych z których 15 tworzy do dnia dzisiejszego ciąg handlowy przy ul. Nowowiczlińskiej – swoiste centrum handlowe dzielnicy.
Z historią Dąbrówki wiążą się też losy osady Januszewo, założonej przez Biskupów Włocławskich w XIV wieku. Niektórzy mieszkańcy Wielkiego Kacka i okolic współczesnej Dąbrówy określają Dąbrówkę mianem „Janiszewa”, co może świadczyć o żywych jeszcze elementach pamięci o historii tych ziem. Inna nazwa Januszewa, Popendorf, zachowała się w określeniu Góry Donas jako „Popiej góry”, która to nazwa jeszcze funkcjonuje wśród mieszkańców dawnej Kolonii u podnóża wzniesienia. Samo Januszewo prawdopodobnie nigdy nie zostało zasiedlone, na co wskazują badacze tego terenu, m.in. dr Tomasz Rembalski w swoim opracowaniu „Gdynia i jej dzielnice przed powstaniem miasta (XIII-XX wiek)”.
Michał Miegoń inneszlakigdynia@gmail.com
